Produkcja w toku – na czym polega?

Produkcja w toku stanowi istotny element rachunkowości każdego przedsiębiorstwa produkcyjnego. Odnosi się do produktów, które przeszły już pewne etapy wytwarzania, ale nie zostały jeszcze ukończone. Właściwe zarządzanie tym obszarem ma znaczący wpływ na wyniki finansowe firmy.

Definicja i znaczenie produkcji w toku w przedsiębiorstwie

Produkcja w toku obejmuje wyroby, które przeszły już określone fazy procesu produkcyjnego, ale nie osiągnęły jeszcze statusu wyrobów gotowych. Termin ten używany jest w rachunkowości finansowej na określenie części produkcji, która pozostaje nieukończona na koniec okresu rozliczeniowego (miesiąca lub roku). Dotyczy to produktów lub usług będących w fazie tworzenia, na które poniesiono nakłady finansowe, takie jak zakupione materiały, usługi obce czy wynagrodzenia pracowników.

W strukturze zapasów przedsiębiorstwa produkcja w toku znajduje się między materiałami a wyrobami gotowymi. Zgodnie z Ustawą o Rachunkowości, zalicza się ją do grupy zapasów, obok materiałów, produktów gotowych, towarów oraz zaliczek na poczet dostaw. Stanowi ona rodzaj zamrożonego kapitału, który nie może być jednoznacznie sklasyfikowany, ponieważ znajduje się pomiędzy surowcami a końcowymi produktami.

Na czym polega produkcja w toku w praktyce?

Na czym polega produkcja w toku w praktycznym wymiarze? Jest to niezakończona część procesu technologicznego, którą przedsiębiorstwo musi rozliczyć pod koniec okresu sprawozdawczego. Obejmuje ona wszystkie surowce, materiały i komponenty będące w trakcie przetwarzania, modyfikowania lub konfigurowania w celu stworzenia produktu gotowego do sprzedaży. Procesy te mogą obejmować formowanie, obróbkę, montaż, wykańczanie, a nawet pakowanie.

W codziennej działalności przedsiębiorstw produkcyjnych rozliczenie produkcji w toku jest istotnym wyzwaniem, szczególnie ze względu na brak zamknięcia wszystkich operacji w cyklu wytwórczym. Proces ten wymaga dokładnej ewidencji każdego etapu produkcji, śledzenia przepływu materiałów przez poszczególne stanowiska oraz określenia stopnia zaawansowania prac na koniec okresu rozliczeniowego. Takie podejście pozwala na prawidłowe rozliczenie kosztów i określenie wartości produkcji niezakończonej.

Różnica między produkcją w toku a półfabrykatami

Produkcja w toku oraz półfabrykaty wspólnie tworzą kategorię produkcji niezakończonej przedsiębiorstwa, jednak istnieją między nimi istotne różnice:

• półfabrykat to produkt nieukończony, który przeszedł określone fazy procesu technologicznego i nadaje się do zmagazynowania – można go zewidencjonować ilościowo i wartościowo. Praktycznym przykładem półfabrykatu może być gotowy podzespół, taki jak podwozie lub rama pojazdu w trakcie produkcji;
• natomiast produkcja w toku obejmuje produkty, które nie spełniają warunków niezbędnych do uznania ich za półfabrykaty – nie przeszły jeszcze wszystkich zaplanowanych etapów wytwarzania lub nie nadają się do zmagazynowania. Typowym przykładem może być pojazd będący w naprawie, w którym wymieniono już niektóre części, ale nie ukończono całkowitej naprawy ze względu na brak niektórych komponentów na stanie magazynowym.

Ta różnica ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej ewidencji i wyceny produkcji niezakończonej.

Wpływ produkcji w toku na wyniki finansowe przedsiębiorstwa

Produkcja w toku ma znaczący wpływ na wynik finansowy firmy, szczególnie w kontekście kształtowania się wyniku na sprzedaży. Poniesione wydatki, zużyte materiały i energia, które zostają przypisane do produkcji w toku, stają się kosztami w rozumieniu księgowym dopiero po wytworzeniu wyrobu gotowego i zamknięciu zleceń produkcyjnych.

Wpływ produkcji w toku na sprawozdanie finansowe zależy od relacji między wartością produkcji niezakończonej w okresie bieżącym a jej wartością z okresu poprzedniego. Jeśli wartość produkcji w toku na koniec bieżącego okresu jest wyższa niż na początku, w rachunku zysków i strat pojawi się pozycja zwiększająca wynik finansowy. W przeciwnym przypadku, gdy wartość produkcji w toku maleje, wynik finansowy zostanie pomniejszony. Ta zależność ma szczególne znaczenie w przedsiębiorstwach o długich cyklach produkcyjnych.

Optymalizacja procesu zarządzania produkcją w toku

Optymalizacja zarządzania produkcją w toku wymaga wdrożenia efektywnych systemów kontroli i monitorowania procesów produkcyjnych. Kluczowe znaczenie ma możliwość szybkiego uzyskania informacji o stopniu zaawansowania poszczególnych zleceń, poniesionych kosztach oraz ewentualnych odchyleniach od planów produkcyjnych. Przedsiębiorstwa produkcyjne powinny dążyć do minimalizacji czasu trwania produkcji w toku, ponieważ dłuższy czas realizacji zleceń oznacza wyższy poziom zamrożonego kapitału.

Istotnym elementem optymalizacji jest stosowanie metod zarządzania produkcją, takich jak Lean Manufacturing czy metoda Just-in-Time, które koncentrują się na eliminacji marnotrawstwa i skróceniu czasu przepływu materiałów przez proces produkcyjny. Warto zauważyć, że zapasy produkcji w toku powstają w związku z przesunięciami poszczególnych faz w cyklu produkcyjnym. Przedsiębiorstwa często dążą do zmniejszenia lub wyeliminowania zapasów materiałów, jednak zapasy produkcji w toku zawsze będą występować w firmie produkcyjnej, dlatego kluczowe jest ich efektywne zarządzanie.

Systemy ERP jako narzędzia wspierające kontrolę produkcji

Systemy klasy ERP (Enterprise Resource Planning) stanowią kluczowe narzędzie wspomagające zarządzanie produkcją w toku. Umożliwiają one integrację informacji z różnych obszarów działalności przedsiębiorstwa, ułatwiając komunikację między działem produkcji, działem rozliczeń oraz magazynem. Dzięki temu możliwe jest śledzenie przepływu materiałów i półproduktów przez poszczególne etapy procesu produkcyjnego oraz monitorowanie kosztów na każdym etapie.

W ELPLC dysponujemy doświadczonym zespołem programistów. Dlatego jesteśmy w stanie stworzyć oprogramowania, które będzie dopasowane do potrzeb środowiska produkcyjnego.

Praktyczne przykłady produkcji w toku

Produkcja w toku występuje w różnych formach w zależności od specyfiki branży i charakteru procesów produkcyjnych. Przykłady produkcji w toku można znaleźć w wielu sektorach gospodarki:

• w przemyśle motoryzacyjnym to pojazdy na różnych etapach montażu, od karoserii po finalne testy. Wartość tych pojazdów rośnie wraz z postępem procesu produkcyjnego, odzwierciedlając nakłady poniesione na materiały, komponenty i pracę;
• w hutnictwie zapasy materiałów przekształcają się w zapasy produkcji w toku, a następnie w wyroby gotowe. Zapasy produkcji w toku powstają tam w związku z przesunięciami poszczególnych faz w cyklu produkcyjnym;
• w branży meblarskiej będą to elementy w trakcie obróbki, montażu czy wykańczania, a w przemyśle elektronicznym – układy na różnych etapach asemblacji.

Produkcja w toku stanowi nieodłączny element działalności każdego przedsiębiorstwa produkcyjnego. Prawidłowa ewidencja i wycena produkcji niezakończonej ma kluczowe znaczenie dla rzetelnego przedstawienia sytuacji finansowej firmy oraz optymalizacji procesów wytwórczych.