Wskaźnik OEE – czym jest? Definicja, wzór i obliczanie

OEE (Overall Equipment Effectiveness) określa całkowitą efektywność wyposażenia w zakładzie produkcyjnym. Ten kluczowy wskaźnik pozwala mierzyć rzeczywistą wydajność maszyn względem ich potencjału teoretycznego. Analiza OEE umożliwia identyfikację obszarów wymagających optymalizacji w procesie produkcyjnym.

Wskaźnik OEE – definicja i znaczenie w przemyśle

Według definicji OEE to podstawowe narzędzie do pomiaru efektywności wykorzystania parku maszynowego w przedsiębiorstwie produkcyjnym. Światowi liderzy branży osiągają wartości OEE na poziomie 85%, podczas gdy średnia rynkowa wynosi około 60%. Firmy rozpoczynające pomiar tego parametru często notują wyniki w okolicach 40%. Monitorowanie OEE pozwala na szybką identyfikację przestojów, strat jakościowych oraz spadków wydajności. Regularna analiza tego wskaźnika umożliwia podejmowanie trafnych decyzji dotyczących modernizacji parku maszynowego oraz optymalizacji procesów produkcyjnych.

Jak wygląda wzór OEE? Najważniejsze informacje

OEE składa się z trzech kluczowych elementów:

• dostępność – parametr ten pokazuje stosunek rzeczywistego czasu pracy urządzenia do zaplanowanego czasu produkcji w określonym przedziale czasowym. Wartość dostępności wyraża się wzorem matematycznym, w którym od całkowitego czasu zmiany odejmuje się sumę wszystkich przestojów, a następnie dzieli przez czas zmiany:
  

D = (czas zmiany – czas przestoju) / czas zmiany

Na czas przestoju składają się trzy główne kategorie: prace konserwacyjne, awarie techniczne oraz pozostałe przerwy w produkcji. Do pozostałych przerw zalicza się między innymi przezbrojenia maszyn, regulacje techniczne czy przerwy organizacyjne;

• wydajność – reprezentuje stosunek rzeczywistej liczby wyprodukowanych elementów do teoretycznej maksymalnej zdolności produkcyjnej maszyny w danym czasie. Ten parametr pozwala określić, jak efektywnie wykorzystywany jest potencjał produkcyjny urządzenia. Wartość wydajności określa się za pomocą następującego wzoru matematycznego:
  

W = produkcja rzeczywista / produkcja docelowa

Produkcja docelowa oznacza maksymalną teoretyczną liczbę wyrobów możliwą do wytworzenia przy optymalnych warunkach pracy maszyny. Rzeczywista produkcja to faktyczna liczba wyprodukowanych elementów w analizowanym okresie;

• jakość – stanowi trzeci fundamentalny komponent wskaźnika OEE, określający zdolność procesu produkcyjnego do wytwarzania wyrobów zgodnych ze specyfikacją. Ten parametr odzwierciedla stosunek produktów pełnowartościowych do całkowitej liczby wytworzonych elementów. Współczynnik jakości wyraża się następującym wzorem matematycznym:
  
  J = (produkcja wykonana − braki) / produkcja wykonana
  
  Wartość tego parametru pokazuje, jaki procent wyprodukowanych wyrobów spełnia wymagania jakościowe. Braki obejmują zarówno produkty wadliwe, jak i te wymagające poprawek czy dodatkowej obróbki.

Każdy z tych parametrów wpływa na końcową wartość wskaźnika OEE. Poprawa nawet jednego z nich może znacząco zwiększyć efektywność całego procesu produkcyjnego. Dlatego analiza poszczególnych składowych pozwala na precyzyjne określenie obszarów wymagających usprawnienia.

Wzór na obliczanie wskaźnika OEE

Wzór na OEE to iloczyn trzech współczynników: dostępności, wydajności i jakości. Każdy z tych parametrów wyrażany jest w procentach. Końcowy wynik również przedstawiany jest jako wartość procentowa:

OEE = dostępność x wydajność x jakość x 100%

Praktyczne zastosowanie wzoru OEE

Praktyczne zastosowanie wzoru OEE wymaga systematycznego zbierania danych produkcyjnych w trzech kluczowych obszarach. W nowoczesnych zakładach produkcyjnych proces gromadzenia tych informacji jest zautomatyzowany dzięki systemom klasy MES, co eliminuje ryzyko błędów ludzkich. Przykładowo, dla zmiany produkcyjnej trwającej 480 minut, gdzie efektywny czas pracy wyniósł 420 minut (dostępność 87,5%), wyprodukowano 400 jednostek z możliwych 420 (wydajność 95.2%), a 380 spełniło wymagania jakościowe (jakość 95%), końcowy wskaźnik OEE wynosi 79%. 

Branża motoryzacyjna wykorzystuje OEE do monitorowania efektywności linii montażowych, gdzie przestoje spowodowane awariami czy przezbrojeniami mogą znacząco wpłynąć na produkcję. W sektorze produktów szybkozbywalnych (FMCG) wskaźnik OEE odgrywa kluczową rolę w wykrywaniu i eliminacji przestojów na liniach rozlewniczych czy pakujących. Dzięki ciągłemu monitorowaniu tego parametru możliwe jest utrzymanie wysokiej wydajności produkcji przy zachowaniu wymaganej jakości wyrobów gotowych.

Optymalizacja procesu produkcyjnego poprzez analizę OEE

Optymalizacja procesu produkcyjnego poprzez analizę wskaźnika OEE wymaga systematycznego podejścia do monitorowania i poprawy trzech kluczowych parametrów. Wdrożenie systemów klasy MES i SCADA umożliwia precyzyjne śledzenie dostępności maszyn, ich wydajności oraz jakości produkcji w czasie rzeczywistym. Szczególną uwagę należy zwrócić na eliminację mikroprzestojów, optymalizację harmonogramów konserwacji oraz redukcję czasu przezbrojeń maszyn. Zakłady produkcyjne wykorzystujące metodologię SMED i zasady Poka Yoke w połączeniu z analizą OEE osiągają znaczące usprawnienia procesowe. 

Systematyczne monitorowanie wskaźnika OEE pozwala na szybką identyfikację wąskich gardeł produkcji i wdrażanie działań korygujących. Przekłada się to na zwiększenie efektywności operacyjnej bez konieczności dodatkowych nakładów inwestycyjnych.

Korzyści wynikające z monitorowania wskaźnika OEE

Monitorowanie wskaźnika OEE przekłada się na wymierne korzyści biznesowe w zakładach produkcyjnych. Systematyczna analiza tego parametru umożliwia szybką identyfikację przyczyn strat wydajnościowych oraz natychmiastową reakcję na pojawiające się problemy. Wdrożenie systemu monitorowania OEE prowadzi do wzrostu wydajności procesów produkcyjnych bez konieczności inwestowania w nowy sprzęt. Aby te działania przynosiły efekty, warto najpierw zwrócić się do specjalistów. 

ELPLC oferuje kompleksowe rozwiązania automatyzacji przemysłowej, obejmujące projektowanie oraz konstrukcję maszyn, linii montażowych i zautomatyzowanych stacji, wraz z dedykowanym oprogramowaniem sterującym. Dostarczamy zaawansowane systemy produkcyjne dostosowane do indywidualnych potrzeb zakładów przemysłowych.

Szczególnie istotna jest możliwość eliminacji nie tylko poważnych awarii, ale przede wszystkim drobnych defektów negatywnie wpływających na procesy wytwórcze. Dodatkowo wiarygodne dane wyświetlane w czasie rzeczywistym przyczyniają się do poprawy jakości pracy oraz zwiększenia efektywności pracowników, choć należy pamiętać, że głównym celem nie jest kontrola produktywności personelu, a optymalizacja wykorzystania maszyn i urządzeń.

Wskaźnik OEE – to warto zapamiętać

Wskaźnik OEE stanowi fundament nowoczesnego zarządzania produkcją, umożliwiając precyzyjną ocenę efektywności procesów wytwórczych. Implementacja systemu pomiaru OEE wymaga zaangażowania całej organizacji, od operatorów maszyn po kadrę zarządzającą. Kluczem do sukcesu jest konsekwentne działanie i systematyczna analiza gromadzonych danych. Przedsiębiorstwa, które skutecznie wykorzystują OEE, zyskują przewagę konkurencyjną poprzez optymalizację kosztów operacyjnych i zwiększenie elastyczności produkcji.